بیماری کم خونی کودکان چیست؟
خون مایع حیاتی و اصلی بدن تمام انسان‌ها است.
خونی که درون رگ‌های ما جریان دارد از میلیون‌ها گلبول قرمز تشکیل شده که هر کدام از گلبول‌های قرمز بدن ما دارای ۴ جایگاه برای هموگلوبین هستند.
اگر به ساختار هموگلوبین توجه کنید متوجه می‌شود که در ساختمان آن اتم‌های آهن دیده می‌شود.
اگر تعداد عناصر آهن در هموگلوبین خون ما کمتر از حالت عادی باشد ما ما به کم خونی از نوع فقر آهن دچار می شویم.
فقر آهن از شایع‌ترین انواع مدل‌های کم خونی در کودکان است. فقر آهن سطوح مختلفی دارد و از یک کمبود آهن سطحی و خفیف تا کم خونی فقر آهن کاملاً جدی و حاد را شامل می‌شود.
در هر صورت اگر این بیماری چه در سطح خفیف و یا در سطح جدی و حاد درمان نشود می‌تواند رشد و نمو کودک را کاملاً تحت تأثیر قرار دهد.
خطرات ناشی از کمبود آهن کدامند؟
کمبود آهن شایع‌ترین کمبود تغذیه‌ای در کودکان است.
این کمبود یک مشکل چالش برانگیز در آسیا و آفریقا به حساب می‌آید.
در کشورهای توسعه یافته میزان کمبود آهن به میزان قابل توجهی کمتر از کشورهای در حال توسعه است، با این حال کمبود آهن هنوز اختلالی رایج است و می‌تواند پیامدهای مهمی برای سلامت و توسعه کشورها داشته باشد.
کمبود آهن یا فقر آهن می‌تواند توانایی کودک را برای داشتن عملکرد مناسب مختل کند.
با این حال، بیشتر علائم و نشانه‌های کمبود آهن در کودکان تا زمانی که کم خونی ناشی از فقر آهن رخ ندهد، ظاهر نمی‌شوند.
کم‌خونی فقرآهن در دوران نوزادی و شیرخواری می‌تواند منجر به تاخیر در تکامل ذهنی-روانی، انزوا و توانایی کمتر برای توجه در کودک شود.
از سن ۶ تا ۹ ماهگی، ممکن است شیرخواران در صورت عدم مصرف مکمل آهن، دچار کمبود آهن شوند.
به طور کلی فقر آهن ممکن است در سطوح مختلف ایجاد شود که از یک کمبود آهن کاملا خفیف تا یک کم‌خونی فقر آهن جدی (که در آن بدن به اندازه کافی گلبول قرمز سالم تولید نمی‌کند) را شامل خواهد شد.
در صورت عدم درمان، فقر آهن می‌تواند رشد و نمو کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
نشانه‌ها و علائم کمبود آهن در کودکان
اغلب علائم و نشانه‌های فقر آهن در کودکان تا هنگام بروز کم‌خونی ناشی از فقر آهن ظاهر نمی‌شوند.
اگر کودک ما یک یا چند عامل خطر ایجاد فقر آهن را دارد، لازم است حتما با پزشک خود مشورت کنیم.
علائم و نشانه‌های کم‌خونی فقر آهن شامل:
• پوست رنگ‌پریده
• خستگی
• دست و پای سرد
• کندی در رشد و نمو
• کم‌اشتهایی
• تنفس سریع غیر طبیعی
• مشکلات رفتاری
• عفونت‌های مکرر
• ولع غیرطبیعی برای خوردن موادی مثل خاک و یخ
علت کم خونی در کودکان چیست؟
علت کم خونی در کودکان می‌تواند متفاوت باشد اما به طور کلی 3 علت اصلی دارد:
• از دست دادن گلبول‌های قرمز
• ناتوانی در ساخت گلبول‌های قرمز کافی
• تخریب گلبول‌های قرمز
کاهش گلبول‌های قرمز یا سطح هموگلوبین ممکن است به دلایل زیر باشد:
• نقص ارثی گلبول قرمز
• عفونت‌ها
• ابتلا به برخی بیماری‌ها
• مصرف دارو‌های خاص
• کمبود برخی ویتامین‌ها یا مواد معدنی در رژیم غذایی
کدام کودکان در معرض ابتلا به کم خونی هستند؟
عواملی که ممکن است بر کم خونی کودکان تاثیر گذارند عبارتند از:
• تولد با وزن کم یا به شکل نارس
• زندگی در فقر
• استفاده زود هنگام از شیر خشک
• داشتن رژیم غذایی که در آن آهن، برخی ویتامین ها یا مواد معدنی به مقدار کافی وجود ندارد
• از دست دادن خون ( بر اثر جراحی، حادثه یا تصادف)
• بیماری های طولانی مدت مانند انواع عفونت‌ها و بیماری‌های کلیوی یا کبدی
• سابقه خانوادگی در ابتلا به کم خونی
نحوه درمان کم خونی در کودکان
درمان کم خونی در کودکان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد.
علاوه بر آن به شدت خود کم خونی نیز بستگی دارد.
درمان کم خونی به علت آن بستگی دارد و برخی از آنها نیازی به درمان ندارند.
برخی از انواع کم خونی ممکن است به مصرف دارو، انتقال خون، جراحی یا پیوند سلول‌های بنیادی نیاز داشته باشند.
پزشک کودک شما ممکن است شما را به یک متخصص خون ارجاع دهد که در درمان اختلالات خونی فعالیت می‌کند.
درمان کم خونی در کودکان شامل موارد زیر می‌شود:
• مصرف قطره یا قرص ویتامین و مواد معدنی
• تغییر رژیم غذایی کودک
• قطع مصرف دارویی که باعث کم خونی می‌شود
• مصرف دارو
• جراحی برای برداشتن طحال
• انتقال خون
• پیوند سلول‌های بنیادی
درمان خانگی کم خونی در کودکان
در مواردی که کم خونی در کودکان بسیار خفیف است، می‌توان با تغییر در رژیم غذایی به بهبود کم خونی کمک کرد.
به این منظور مواد غذایی زیر را در رژیم غذایی فرزند خون بیشتر جای دهید:
• گوشت قرمز
• غذاهای دریایی
• تخم مرغ
• غلات غنی شده با آهن
• حبوباتی همچون عدس و لوبیا
• سبزیجات سبز تیره
پیشگیری از کم‌خونی کودک
شما میتوانید از ابتلای کودک خود به کم‌خونی ناشی از فقر آهن جلوگیری کنید.
برخی از پیشنهادهای موجود برای این کار به این ترتیب زیر است:
-اگر فرزند شما زودرس متولد شده یا هنگام تولد وزن پایینی داشته است، با پزشکش دربارهٔ استفاده از مکمل‌های آهن صحبت کنید.
-تا وقتی کودک یک ساله می‌شود، به او شیر مادر یا شیر خشک غنی‌شده با آهن بدهید و از دادن شیر گاو به شیرخواران خودداری کنید.
-اگر کودک شما چهار ماهه است و با شیر مادر تغذیه می‌شود و هنوز شروع به خوردن غذاهای جامد نکرده است، پزشکان توصیه می‌کند که تا وقتی خوردن غذاهای غنی از آهن را شروع می‌کند، یعنی تا شش ماهگی به ۰/۲۷ میلی‌گرم در روز و از هفت تا ۱۲ ماهگی به ۱۱ میلی‌گرم مکمل آهن نیاز دارد.
-هنگامی که کودکتان شروع به خوردن غذای کمکی می‌کند، غلات صبحانهٔ غنی‌شده با آهن و بعدتر، غذاهای سرشار از آهن مثل گوشت بدون چربی، مرغ و ماهی‌های مناسب، پاستا، برنج و نان، سبزیجات برگ‌دار سبز رنگ، زرده‌ٔ تخم‌مرغ و حبوبات به او بدهید.
-میوه و سبزیجات غنی از ویتامین C نیز مانند کیوی، آووکادو و طالبی به کودک بدهید، چون ویتامین C به بدن در جذب آهن کمک می‌کند.
