فتق چیست؟

فتق یا باد فتق برآمدگی‌ای است که نتیجه‌ٔ خارج شدن یک ارگان یا مقداری از بافت بدن از جای اصلی خود است.

فتق می‌تواند در کشالهٔ ران، شکم و دیافراگم ایجاد شود.

گاهی اوقات یک فتق در بدو تولد آشکار است، اما در مواقع دیگر این امکان وجود دارد که در چند ماه اول پس از تولد یا حتی بعداً در دوران کودکی یا بزرگسالی ایجاد شود.

شایع‌ترین انواع فتق در کودکان، فتق اینگوینال یا فتق کشالهٔ ران یا مغبنی است که در ناحیهٔ تناسلی ایجاد می‌شود و فتق ناف که در اطراف ناف به وجود می‌آید.

هر دوی این فتق‌ها اغلب در کودکان زیر یک سال اتفاق می‌افتد.

ممکن است اصطلاحات فتق محبوس و فتق مختنق را شنیده باشید.

فتق محبوس فتقی است که پزشک نمی‌تواند با دست به سر جایش برگرداند.

فتق مختنق که می‌تواند طی چند ساعت پس از فتق محبوس اتفاق بیفتد، فتقی است که جریان خون به بخشی از روده را قطع می‌کند.

فتق محبوس یک فوریت پزشکی است.

فتق در نوزادان

فتق در نوزادان یا Hernia in children بیشتر در نوزادان پسر شایع است که بروز آن دلایل مختلفی دارد.

فتق در کودکان به دلیل دردناک بودن، باعث بی تابی و کلافگی کودک می گردد.

فتق ممکن است در نوزادان از همان بدو تولد، در کودکان و یا بزرگسالان رخ دهد.

فتق کشاله ران و فتق ناف از جمله رایج ترین فتق های در نوزادان است.

فتق مغبنی (وابسته به کشاله ی ران)

اکثر فتق در کودکان – حدود 80 درصد موارد فتق مغبنی است، به این معنی که این فتق در قسمت تحتانی شکم، نزدیک کشاله ران قرار دارد.

در پسران، قسمت بیرون زده روده ممکن است وارد کیسه بیضه شود، که به طبع می تواند باعث تورم و درد گردد.

در دختران، تورم معمولاً در لابیا (واژن) یا کشاله ران است. شایع ترین نواحی برای بروز فتق در ناحیه شکم، کشاله ران و دکمه شکم است.

فتق مغبنی دو نوع دارد:

• فتق مغبنی مستقیم. این حالت زمانی رخ می دهد که یک نقطه ضعیف در عضلات پایین شکم ایجاد شده و بافت ها قادر به عبور از نقطه ضعف هستند.

• فتق مغبنی غیر مستقیم. این اتفاق زمانی رخ می دهد که کانال اینگوینال (فضایی در کشاله ران – یک کانال کوچک در دیواره پایین شکم) قبل از تولد نتواند بسته شود. این فتق در کودکانی که به صورت زودرس به دنیا آمده اند بیشتر دیده می شود.

فتق نافی

این فتق در نوزادان تازه متولد شده و نوزادان زیر 6 ماه شایع است.

این مورد زمانی اتفاق می افتد که دهانه شکم، جایی که بند ناف از دیواره شکم خارج می شود، بسته نشود.

در این حالت ممکن است دکمه شکم کودک شما بزرگ و متورم به نظر برسد.

فتق های نافی معمولاً تا یک سالگی کودک شما بهبود می یابند.

چه عاملی باعث ایجاد فتق می‌شود؟

در طی اولین هفته‌های بارداری ممکن است یک شکاف بزرگ در عضلات شکم جنین شما به وجود بیاید.

اگر این شکاف در طول مدتی که جنین در شکم (رحم) مادر در حال رشد کردن است بسته نشود، می‌تواند در هنگام تولد او به یک فتق تبدیل شود.

احتمال تشکیل فتق در بعضی از نوزادان بیشتر از بعضی دیگر است.

مثلاً این عارضه در نوزادان پسر شایع‌تر از دختران است.

همچنین فتق در نوزادان نارسی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، بیشتر دیده می‌شود.

زیرا عضلات شکم در این نوزادان فرصت کافی برای آنکه رشد خود را تا قبل از تولد نوزاد به پایان برساند، نداشته است.

فتق باعث چه مشکلاتی برای کودک می‌شود؟

بعضی از فتق‌های ناف، هنگامی که کودک رشد می‌کند و عضلاتش قوی‌تر می‌شوند، به خودی خود برطرف می‌شوند و مشکل خاصی را برای کودک ایجاد نمی‌کنند.

معمولاً پزشک فقط هنگامی عمل جراحی فتق ناف را توصیه می‌کند که فتق به خودی خود خوب نشود یا اندازه آن خیلی بزرگ باشد.

اما فتق‌های مغبنی می‌تواند برای کودک مشکل‌ساز باشد.

زیرا روده کودک می‌تواند در داخل این فتق گیر کند که در این صورت به یک عارضه اورژانسی تبدیل خواهد شد.

به همین دلیل است که پزشک معمولاً قبل از آنکه مشکلات و عوارض ناشی از فتق در کودک بروز پیدا کند، جراحی آن را توصیه می‌کند.

اگر کودک شما به مشکل فتق مغبنی در یک طرف کشاله ران دچار شده است، این احتمال وجود دارد که در آینده در طرف دیگر او هم یک فتق مغبنی ایجاد شود.

درمان

پزشک معمولاً در جریان ویزیت‌های دوره‌ای نوزاد شما علائم احتمالی فتق را در او بررسی می‌کند، اما در صورتی که خودتان یک برآمدگی در ناحیه ناف یا کشاله ران نوزاد مشاهده کردید، حتماً به پزشک اطلاع بدهید و با او مشورت کنید.

شما می‌توانید با درمان به موقع بیماری‌ها و مشکلات کودک و نیز با جلوگیری از چاقی و اضافه وزن، رفع یبوست و درمان سرفه‌های مزمن کودک، خطر بروز فتق را در او کاهش بدهید.

به خاطر داشته باشید که هر نوع فتقی حتماً باید توسط پزشک معاینه شود.

پزشک ممکن است بتواند روده یا مثانه کودک که در کیسه فتق گیر کرده است را با فشار به جای خود برگرداند، اما قسمت ضعیف دیواره شکمی همیشه به خودی خود ترمیم نمی‌شود.

در مورد فتق ناف ممکن است به مرور زمان و بدون نیاز به درمان خاصی، علائم فتق برطرف شود.

اما فتق‌های مغبنی معمولاً نیاز به عمل جراحی دارند، چون ممکن است به فتق محبوس یا فتق مغبنی تبدیل شوند.

در اغلب موارد پزشک جراحی فوری برای ترمیم قسمت ضعیف شده از ساختار دیواره شکم را توصیه می‌کند تا از وقوع مجدد فتق در آینده جلوگیری شود.

جراحی فتق کاملاً ایمن و بی‌خطر است، به شکل سرپایی انجام می‌شود و دوره بهبودی بعد از عمل هم خیلی کوتاه خواهد بود.

البته در صورتی که کودک شما به بیماری دیگری از قبیل مشکلات قلبی یا بیماری‌های خون مبتلا باشد، احتمالاً جراحی فتق او به صورت سرپایی انجام نمی‌شود و

پزشک توصیه می‌کند که کودک برای این جراحی بستری شود.

عمل جراحی

جراحی فتق تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

این عمل ممکن است به صورت سرپایی (یک‌روزه) انجام شود و یا کودک یک شب را در بیمارستان بستری باشد.

دقت کنید که حتی عمل‌هایی که در بزرگسالان امکان انجام آنها با استفاده از بی‌حسی موضعی وجود دارد، در کودکان باید تحت بیهوشی عمومی انجام شود.

دلیل اصلی برای استفاده از بیهوشی عمومی آن است که اگر کودک در زمان عمل جراحی بیدار باشد ممکن است از دیدن آن احساس ترس و وحشت کند.

در جریان عمل جراحی فتق، یک بریدگی کوچک در ناحیه کشاله ران کودک ایجاد می‌شود تا از طریق آن به کیسه فتق دسترسی پیدا شود.

سوراخی که در عضله شکمی کودک وجود دارد، معمولاً نیازی به ترمیم ندارد، یعنی لازم نیست این سوراخ با بخیه یا مش بسته شود.

زیرا وقتی کودک بزرگ می‌شود، این سوراخ نیز خودش ترمیم و بسته خواهد شد.

بریدگی ایجاد شده در کشاله ران کودک معمولاً با بخیه‌های جذب شونده بسته می‌شود.

به خاطر داشته باشید که فتق‌های مغبنی می‌تواند یک عارضه کشنده برای کودک باشد.

حتی در بهترین حالت هم می‌تواند برای کودک شما بسیار دردناک باشد.

بنابراین نیاز به جراحی اورژانسی دارد و باید بدون معطلی نسبت به درمان آن توسط جراح حرفه‌ای اقدام کنید.