ضربان قلب طبیعی
ریتم قلبی توسط سیستم الکتریکی خود قلب هماهنگ میشود. در هر تپش قلب، پالس الکتریکی از گره سینوسی شروع میشود، که همچنین به این گره ضربان ساز طبیعی قلب نیز گفته میشود. گره سینوسی گروهی از سلول های ویژه است که در دهلیز راست قرار دارد. گره سینوسی پالس های الکتریکی تولید میکند که ریتم و تعداد تپش های قلبی را تنظیم میکند. پالس های الکتریکی از طریق دیواره های دهلیز راست و چپ قلب مسیری را طی میکنند و باعث انقباض آنها میشوند و خون را به درون بطن ها وارد کنند.
سیستم الکتریکی قلب
بعد از آن پالس ها به گره دهلیزی بطنی می رسند، چیزی که به عنوان یک پل الکتریکی عمل کرده و به پالس ها اجازه می دهد از دهلیز ها به بطن ها منتقل شوند. قبل از ورود پالس ها به بطن ها یک تاخیر کوتاه ایجاد میشود. از طریق گره دهلیزی بطنی، پالس ها از طریق یک راه فیبری که شبکه هیس-پورکنژ نامیده میشود طی مسیر میکنند. این شبکه پالس ها را به بطن ها فرستاده و باعث میشود آن ها منقبض شوند. این انقباض خون را از قلب به ریه ها و بدن می فرستد.
گره سینوسی پالس دیگری را راه اندازی میکند و این چرخه دوباره آغاز میشود.
ضربان قلب توسط پالس های الکتریکی که از طریق یک راه ویژه در عضلات قلبی طی مسیر میکنند؛ ایجاد میگردند.
تفاوت های ریتم و ضربان قلب در خانم ها و آقایان
زنان و مردان در پایه ریتم و ضربان قلب شبیه هم هستند. در هر حال، با وجود این که پایه سیستم الکتریکی مشابه هستند (پالس ها از گره سینوسی مبدا می گیرند، به گره دهلیزی بطنی منتقل میشوند از طریق الیاف هیس-پورکنژ، و دوباره مجدد این اتفاق رخ می دهد)، در موارد زیر متفاوت هستند:
- در خانم ها تمایل به ضربان قلب سریع تری وجود دارد
- ممکن است خواندن نوار قلب خانم ها متفاوت باشد
خانم ها پایه ضربان قلب سریع تری نسبت به مردان دارند:
در ابتدای همه چیز، به صورت میانگین، خانم ها تمایل به ضربان قلب پایه سریع تری به نسبت مردان دارند. این تفاوت در دختران، به صورت میانگین تا سن کمتر از پنج سال مشاهده میشود. همچنین زمان بازتوانی گره سینوسی کوتاه تر است. این به آن معنی است که زمان کمتری طول میکشد تا گره سینوسی بازتوانی کند و برای شروع دوباره پالس آماده شود.
ممکن است خواندن نوار قلب خانم ها متفاوت باشد:
نوار قلب آزمایشی است که برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب روی کاغذ استفاده میشود. این تصویر، که توسط رایانه و با اطلاعاتی که از الکترود هایی که روی پوست قفسه سینه، بازو ها و پاها متصل شده اند ثبت میشود، زمان فاز های مختلف ریتم قلبی را نشان می دهد. خواندن نوار قلب خانم ها با آقایان متفاوت است.
کدام آریتمی ها (تپش قلب) در خانم ها به نسبت مردان شایع تر است؟
تپش قلب در خانم ها وآقایان در مواردی با یک دیگر متفاوت هستند؛ که شامل موارد زیر است:
۱- تاکی کاردی فوق بطنی (SVT) یا SVT حمله ای (PSVT)
ضربان قلب سریع که از محلی بالاتر از گره سینوسی بطنی و از دهلیز مبدا می گیرد. SVT هم در خانم ها و هم در آقایان شایع است، اما خانم های بیشتری تاکی کاردی چند دخولی دهلیزی بطنی و تاکی کاردی دهلیزی دارند.
۲- اختلال عملکرد گره سینوسی
ریتم قلبی آهسته یا نامنظم که از گره سینوسی مبدا می گیرد. پیام از گره سینوسی آغاز میشود و ممکن است در رسیدن به دهلیز آهسته یا با تاخیر باشد و باعث تپش قلب خیلی آهسته یا نامنظم قلب شود.
۳- تاکی کاردی ورود مجدد گره سینوسی (AVNRT)
نوعی از SVT به همراه ضربان قلب سریع که از گره دهلیزی بطنی مبدا می گیرد. به جای آن که گره دهلیزی بطنی پالس ها را از طریق آن مسیر به پایین بفرستد، دو مسیر از گره دهلیزی بطنی وجود دارد. پالس از یک مسیر پایین رفته و به همین صورت از مسیر دوم بالا می آید. این مورد به پالس ها اجازه می دهد که خیلی سریع از یک مسیر دایره ای شکل اطراف گره دهلیزی بطنی حرکت کند و باعث تپش غیرمعمول سریع قلب شود.
۴- سندرم QT طولانی
فاصله QT طولانی تر از حالت طبیعی است. این مورد خطر نوعی تاکی کاردی بطنی تهدید کننده حیات را افزایش می دهد.
۵- سندرم تاکی کاردی وضعیتی (POTS)
مشکلی که ۵۰۰ هزار امریکایی را درگیر کرده است، به خصوص خانم ها را. کسانی که به این مشکل مبتلا هستند پاسخی غیرطبیعی به تغییر وضعیت می دهند که به سیستم عصبی اوتونوم مربوط است، که باعث افت فشار خون، افزایش ضربان قلب و حتی بعضی اوقات سنکوپ، سرگیجه یا سبکی سر میشود.
کدام آریتمی ها بیشتر در آقایان رخ می دهد؟
این آریتمی ها بیشتر در آقایان رخ می دهد؛ اما ممکن است در خانم ها به صورت متفاوتی ظاهر شوند:
۱- فیبریلاسیون دهلیزی
یکی از شایع ترین بی نظمی های ضربان قلب، فیبریلاسیون دهلیزی است. این یک ضربان قلب سریع نامنظم است که از دهلیز مبدا می گیرد. اغلب مردان در مقایسه با زنان بیشتر به فیبریلاسیون دهلیزی دچار میشوند. فیبریلاسیون دهلیزی میتواند با دیگر انواع بیماری های قلبی در ارتباط باشد.
خانم ها بیشتر به فیبریلاسیون دهلیزی مرتبط با بیماری های دریچه ای دچار میشوند در حالی که آقایان بیشتر به فیبریلاسیون دهلیزی مرتبط با بیماری کرونری قلب دچار میشوند. بروز فیبریلاسیون دهلیزی در هر دو مردان و زنان با افزایش سن و همچنین هنگامی که به فشار خون یا دیابت مبتلا باشند، بیشتر میشود.
مطالعه قلبی در نشان داده است که خانم هایی که به فیبریلاسیون دهلیزی دچارند خطر بیشتری برای سکته مغزی و مرگ قلبی عروقی در مقایسه با مردان دارند. این واقعیت به ویژه در خانم هایی که به فیبریلاسیون دهلیزی دچارند و سن بالای ۷۵ سال دارند درست است. خانم های که به فیبریلاسیون دهلیزی حمله ای، نوعی فیبریلاسیون دهیلیزی که متناوب هستند، دچار هستند ممکن است پاسخ ضربان قلبی سریع تری داشته باشند و حملات طولانی تری به نسبت مردان تجربه کنند.
۲- مرگ قلبی ناگهانی
این مرگ ناگهانی و غیر قابل توضیح است که به دلیل از دست رفتن عملکرد قلبی ایجاد میشود (ایست ناگهانی قلب). مرگ قلبی ناگهانی (SCD) در خانم ها کمتر رخ می دهد. مطالعات سلامت پرستاری نشان داده است که درحالی که بیشتر خانم هایی که دچار مرگ قلبی ناگهانی شده اند پیشینه ای از بیماری های قلبی عروقی قبل از مرگشان نداشته اند، اما حداقل یک عامل خطرزای قلبی داشته اند (سیگار کشیدن، فشار خون و دیابت اثر قوی تری داشته اند).
همچنین پیشینه خانوادگی در صورتی که یکی از والدین به دلیل بیماری قلبی قبل از ۶۰ سالگی فوت کرده باشد نقش مهمی را بازی خواهد کرد. همچنین مطالعه نشان داده اشت که به همراه مردان، تعداد زیادی از مرگ های ناگهانی قلبی در خانم ها با اختلال در ریتم قلبی همراهی داشته اند (۸۸%). این امر نیاز به غربالگری دقیق عوامل خطرزای بیماری های قلبی در خانم ها و مدیریت آن نگرانی ها حتی بدون وجود علائم را تقویت میکند.
همه خانم‌ها تپش قلب و پرولاپس دریچه میترال دارند؟
پرولاپس دریچه میترال یکی از اختلالات آناتومیکی قلب به شمار می‌آید و یکی از علائم آن میتواند تپش قلب باشد. در این اختلال دریچه میترال بر اثر کمبود نوعی پروتئین، هنگام بسته شدن مقداری به داخل دهلیز خم میشود. شیوع این اختلال به آن مقداری که هم اکنون گفته میشود، نیست.
در گذشته معیارهای تشخیصی در اکو با معیارهای امروزی متفاوت بود. شاید پزشکانی که هنوز براساس معیار قدیم کار میکنند بیشتر حالت‌های تپش قلب را پرولاپس دریچه میترال بخوانند. بسیاری از افراد معتقدند 90درصد خانم‌ها پرولاپس دریچه میترال دارند در صورتی که این موضوع واقعیت ندارد. پرولاپس در خانم‌ها شایع‌تر است اما شیوع کلی‌اش در جامعه حدود 2درصد است یعنی از هر 100 نفر ممکن است 2 نفر پرولاپس داشته باشند. اما باز هم همیشه اینطور نیست که هرکس پرولاپس دارد حتما تپش قلب هم خواهد داشت یا هرکس تپش قلب دارد پس پرولاپس دارد. پرولاپس نوعی بیماری قلبی است که میتواند احتمال آریتمی و تپش قلب را بالا ببرد.
چای، قهوه و شکلات کمتر بخورید
اگر تشخیص تپش قلب قطعی شده باشد یعنی متخصص قلب و متخصص اعصاب و روان هر دو به این نتیجه رسیده باشند که شخص برای مثال اضطراب دارد و تپش قلب‌هایش به دلیل اضطراب است، میتواند با توصیه پزشک از دارو استفاده کند. اما نباید هر زمان که احساس تپش قلب کرد خودسرانه دارو مصرف کند. راه‌حل مناسب در اینجا بیشتر رفتار درمانی است یعنی می‌توان با انجام برخی ورزش‌های آرام بخش، پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و انجام تفریحات سالم، اضطراب وارد شده بر بدن را کاهش داد. درمان کم‌خونی و مشکلات تیروئیدی نیز در درمان تپش قلب بسیار کمک‌کننده است. همچنین مصرف زیاد چای، قهوه و شکلات احتمال آریتمی‌های خوش‌خیم را بالا می‌برد. در مواقعی که تپش حالت اضطرابی و استرسی دارد و فعالیت بدنی فرد کم است اگر یک دفعه شروع به فعالیت کند در ابتدا ممکن است تپش قلب پیدا کنداما در كل ورزش میتواند بسیار مفید باشد. اما در تپش قلب‌های بیمارگونه توصیه میشود تا زمانی که فرد بهبود کامل پیدا نکرده است اصلا ورزش نکند.
