تپش قلب ممکن است باعث شود حس کنید قلبتان خیلی تند می‌زند، ضربان نامنظم دارد، گویی جور عجیبی تکان می‌خورد، یا به شدت به سینه‌تان می‌کوبد.
حتماً میتوانید تصور کنید که چند عامل می‌توانند سبب این احساسات شوند.
این که تپش قلب چه زمانی نگران‌کننده است بستگی به چند عامل دارد.
در واقع، تپش قلب معمولاً علامت این نیست که مشکلی خطرناک در راه است؛ اما در برخی موارد تپش قلب می‌تواند جای نگرانی داشته باشد.
بنابراین از کجا باید تشخیص دهید «این تپش قلب مشکلی ندارد» و «این تپش قلب مشکلی خطرناک است».
تپش قلب دقیقاً چیست؟
به طور کلی وقتی در مورد تپش قلب حرف می‌زنیم، یعنی شما ضربان قلب خود را حس می‌کنید و احساس می‌کنید انگار این حالت طبیعی نیست.
اگر شما از چهار نفر بخواهید تپش قلب را توضیح بدهند، جواب‌های متنوعی دریافت خواهید کرد.
وقتی افراد می‌گویند، من تپش قلب دارم، معانی متفاوتی می‌تواند داشته باشد که شما باید به جزئیاتی در گفته‌های آن‌ها توجه کنید تا بفهمید دقیقاً چه احساسی دارند.
افراد اغلب فعالیت نرمال قلب را با تپش قلب اشتباه می‌گیرند.
بعضی از افراد نسبت به اتفاقات بدن خود بسیار هشیارند، تندتر زدن قلب را احساس می‌کنند و فکر می‌کنند این تپش قلب است اما در واقع قلبشان با سرعتی طبیعی یعنی 100 ضربه در دقیقه کار می‌کند.
مسئله این است که علائم تپش قلب اینطور که ما فکر می‌کنیم نیستند.
اگر تیروئید شما پُرکار باشد، تیروکسین زیادی تولید می‌کند که متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد.
این اتفاق می‌تواند منجر به ضربان قلب تند یا نامنظم همراه با علائمی مانند افزایش اشتها و کاهش وزن ناگهانی شود
چرا تپش قلب رخ می‌دهد؟
قلب شما می‌تپد چون شغل مهمی دارد، یعنی فرستادن خون پُر از اکسیژن و مواد مغذی به تمام قسمت‌های بدن.
ضمناً قلب، کربن دی‌اکسید تولید شده توسط بدن را که ضایعات محسوب می‌شود به ریه‌ها می‌فرستد تا شما آن را دفع کنید.
وقتی اشتباهی در این سیستم رخ می‌دهد، ممکن است تپش قلب را تجربه کنید.
قلب شما به طور کلی می‌داند چه زمانی بر اساس پالس‌های الکتریکی به‌واسطه‌ی گروهی از سلول‌ها به نام سینوآتریال نود فشرده شود.
این سلول‌ها در بطن راست قلب شما قرار دارند که به آن آتریوم راست قلب نیز می‌گویند. اگر سینوآتریال‌ها شروع به ارسال پالس‌های الکتریکی ضعیف کنند، ممکن است شما احساس تپش قلب کنید.
محرک‌های تپش قلب چیست
تپش قلب ممکن است خیلی ناگهانی رخ بدهد و همان‌قدر هم ناگهانی ناپدید بشود و اغلب به فعالیت‌ها، اتفاقات و احساسات مهم ارتباط دارد.
ورزش، فعالیت بدنی، خشم و اضطراب نیز می‌توانند باعث ایجاد آن شوند شوند.
برخی افراد هنگامی که می‌خواهند دراز بکشند یا بعد از مدت زیادی خم شدن، راست بایستند حس می‌کنند قلبشان برای یک لحظه می‌گیرد.
محرک‌های تپش قلب عبارتند از:
• استرس، خشم یا پانیک؛
• کم آبی؛
• کمبود پتاسیم؛
• قند خون پایین؛
• مصرف زیاد کافئین، الکل یا شکلات؛
• نیکوتین؛
• ورزش؛
• ایستادن برای مدت طولانی؛
• بلعیدن؛
• تب؛
• افتادگی دریچه میترال؛
• کم خونی؛
• پرکاری تیروئید؛
• بارداری؛
• یائسگی؛
• سوزش سردل (رفلاکس معده)؛
• مواد مخدر و داروهایی مثل کوکائین، آمفتامین، قرص های لاغری، برخی داروهای سرفه و سرماخوردگی، بعضی آنتی بیوتیک ها، هورمون تیروئید، دیگوکسین و داروهای درمان آسم؛
• مکمل‌های رژیمی مثل افدرا، جینسینگ، نارنج، والرین یا زالزالک.
علت تپش قلب در جوانان
علت تپش قلب بسیار متفاوت می باشند.
تپش قلب اکثر موارد نشانه بیماری خاصی نیست و جای نگرانی چندانی ندارد ولی گاهی ممکن است نشانه بیماری خیلی مهمی باشد.
تپش قلب به تنهایی نشاندهنده هیچ گروه خاصی از اختلالات نیست و اغلب در واقع اختلال فیزیکی اولیه نبوده، بلکه مشکلی روانی است.
گاهی بویژه در جوانان و بیماران مبتلا به اضطراب، بیماران از احساس تپش قلب شکایت دارند و به دنبال علت تپش قلب هستند که اغلب در بررسی های اختلال ریتمی (مثل نوار قلب و هولتر ۲۴ ساعته) علت تپش قلب در جوانان ناشی از هیچ مشکل خاصی نبوده است.
علل روحی و روانی تپش قلب
تپش قلب به تنهایی نشاندهنده هیچ گروه خاصی از اختلالات نیست و اغلب در واقع اختلال فیزیکی اولیه نبوده، بلکه مشکلی روانی است. گاهی بویژه در بیماران مبتلا به اضطراب، بیماران از احساس تپش قلب شکایت دارند و به دنبال علل تپش قلب هستند که اغلب در بررسیی ها اختلال ریتمی (مثل نوار قلب و هولتر ۲۴ ساعته) هیچ مشکلی مشخص نمی‌شود.
علت فیزیولوژیک یا طبیعی تپش قلب
ورزش و فعالیت بدنی شدید می‌تواند باعث ایجاد تپش قلب برای مدت چند دقیقه در افراد سالم شود.
فردی که بیماری قلبی ندارد ممکن است با ورزش ضربان قلب را به ۱۶۰ بار دقیقه یا بیشتر برساند که البته این طبیعی است و مشکلی محسوب نمی‌شود.
استرس، هیجان و اضطراب نیز از علل تپش قلب به شمار می روند.
از سوی دیگر مصرف چای غلیظ ، قهوه تلخ و برخی سیگارها ممکن است در فرد تپش قلب ایجاد نمایند.
آریتمی قلبی یا ضربان قلب نامنظم
توجه به الگوی تپش قلب و همچنین نبض همزمان، تشخیص را آسان می‌کند.
در تمام حالتهای دیگر تپش قلب بیشتر به صورت تند زدن و شدید زدن قلب خود را نشان می‌داد و ضربان قلب منظم بود.
نبض نامنظم در حین حمله تپش قلب تقریبا همیشه دال بر آریتمی است. آریتمی‌های شایعی که منجر به تپش قلب می‌شوند، فیبریلاسیون دهلیزی ، انقباضات پیش‌رس دهلیزی یا بطنی، تاکیکاردی (تند ضربانی) فوق بطنی و بطنی و گاهی سینوسی می‌باشند.
ضربان‌ها در تاکیکاردی یا تند ضربانی فوق بطنی و بطنی و تند ضربانی سینوسی ، “سریع و منظم” ، در فیبریلاسیون دهلیزی ” سریع و نامنظم” و در انقباضات پیش‌رس دهلیزی یا بطنی بصورت “نامنظمی گهگاهی ” مشاهده می‌شوند.
هنگامی که فرد به تپش قلب مبتلا می شود، احساس می‌کند قلبش می‌ریزد یا یک ضربه محکم به دیواره قفسه سینه اصابت می‌کند.
اگر فرد در این حالت نبض خود را گرفته باشد متوجه می‌شود که یک نبض خالی زده است.
این نوع تپش قلب در اکثر موارد نشانه یکی از شایعترین آریتمی‌های قلبی به نام “انقباض پیش‌رس یا زودهنگام بطنی” یا (PVC)است که اغلب در افراد سالم دیده شده و مهم نمی باشد اما اگر در فردی با بیماری قلبی شناخته شده تعداد آن از حدی بیشتر شود ممکن است خطرات جدی برای فرد به همراه داشته باشد.
چرا به تپش قلب دچار می‌شویم؟
۱. انقباض زودهنگام دهلیزهای بالایی قلب
بعضی مواردِ تپش قلب به انقباض زودهنگام دهلیزهای بالایی قلب برمی‌گردند.
وقتی دهلیزها به اندازه‌ی کسری از ثانیه زودتر از زمان مقرر منقبض بشوند، برای اینکه به آهنگ معمولی و صحیح خود برگردند لحظه‌ای بیشتر استراحت می‌کنند.
در نتیجه فرد احساس می‌کند که ضربان قلبش دچار جهش شده است که معمولا انقباض سریع و شدیدی را به‌دنبال دارد؛ این در حالی است که دهلیزهای پایینی تلاش می‌کنند تا خون اضافی‌ای را که در زمان استراحت جمع شده به بیرون بفرستند.
ضربان‌های زودهنگام معمولا سلامتی را تهدید نمی‌کنند و نشانه‌ی حمله‌ی قلبی نیستند.
۲. فیبریلاسیون دهلیزی و سرعت ضربان بالای فوق‌بطنی
دو نوع آشفتگیِ دیگرِ ضربان که باعث تپش قلب می‌شوند فیبریلاسیون دهلیزی و تاکی‌کاردیای فوق‌بطنی هستند.
فیبریلاسیون دهلیزی انقباض بی‌نظم و معمولا سریع دهلیزهای بالایی قلب است. تاکی‌کاردیای (سرعت ضربان بالا) فوق بطنی هم وقتی اتفاق می‌افتد که سرعت ضربان قلب بیش از حد طبیعی باشد و از بالای دهلیزهای پایینی شروع می‌شود.
هردو مورد می‌توانند کوتاه یا طولانی‌مدت باشند.
۳. انقباض زودهنگام بطن
یک یا حتی چند مورد متوالی انقباض زودهنگام بطنی معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه همراه با غش، تنگی نفس یا نشانه‌های دیگر باشد.
اما تعداد زیاد و پشت سر هم انقباض بطن مشکل‌ساز است و ممکن است به نوعی آشفتگی قلبی خطرناک که به فیبریلاسیون بطنی معروف است، منجر بشوند.
گاهی تپش قلب می‌تواند علامت مشکلی جدی‌تر باشد
مثلاً این پالس‌ها به دلیل آریتمی یا ضربان نامنظم قلب، غیرمعمول می‌شوند که اساساً مدارهای کوتاهی در سیستم الکتریکی قلبتان هستند.
آریتمی می‌تواند باعث شود قلبتان نامنظم بزند و احساس غیرمعمول در قلب خود داشته باشید که احتمالاً همراه با احساس ضعف، گیجی و منگی، احساس سبُکی در سر، غش، تنگی نفس و درد در قفسه سینه همراه با دیگر علائم است.
هرچند آریتمی اغلب خطرناک نیست و به چند روش قابل درمان است اما گاهی می‌تواند خطرناک باشد.
فقط یک پزشک می‌تواند به شما بگوید آریتمی‌تان جدی است یا نه، اما هر علامتی علاوه بر احساس غیرمعمول در قلب معمولاً نشان‌دهنده‌ی این است که آریتمی‌تان می‌تواند جدی‌تر باشد.
اگر فکر می‌کنید دچار هرگونه علامت غیرمعمول همراه با تپش قلب هستید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید بابت تپش قلبتان به پزشک مراجعه کنید؟
اگر می‌خواهید بدانید چه زمانی تپش قلب نگران‌کننده است و نیاز به اقدام پزشکی دارد، یادتان باشد که بیشتر اوقات این عارضه جدی نیست.
یک بار تپش قلب گرفتنی که چند ثانیه طول می‌کشد و تمام می‌شود، بخشی نرمال از عملکرد قلب است.
یعنی اگر گاهی تجربه‌اش کنید اشکالی ندارد.
اما اگر تپش قلب اتفاقی است که هر بار با انجام فعالیت خاصی مانند پیاده‌روی یا بلند کردن چیزی روی می‌دهد، این تصادفی نیست و باید توسط پزشک ارزیابی شود.
چند علامت و ریسک فاکتور وجود دارد که باید نسبت به آن توجه داشته باشید، زیرا می‌توانند نشان‌دهنده‌ی بروز مشکلی در عملکرد قلبتان باشند.
اگر تپش قلبتان همراه با هر یک از علائم زیر است، به پزشک مراجعه نمایید:
. گیجی و منگی
. تنگی نفس
. احساس عدم تعادل یا تلوتلو خوردن
. غش
. احساس درد یا ناراحتی در سینه
. سابقه‌ی پزشکی هر عارضه‌ای که شامل قلب می‌شود، مثلاً بیماری قلبی
این علائم نیازمند بررسی‌های دقیق پزشکی‌اند تا مطمئن شوید مورد خطرناکی وجود ندارد.
پس اگر تپش قلبتان تصادفی و گهگاه است و علامت دیگری ندارید و وضعیت سلامتی‌تان نیز خوب است، تپش قلبتان نگران‌کننده نیست.
البته هیچ ایرادی ندارد جهت اطمینان و یک بررسی پزشکی به پزشک مراجعه کنید.
پزشک می‌تواند قلبتان را آزمایش کرده و مطمئن شود که عملکرد خوبی دارد.
درمان دارویی تپش قلب
در مواردی که حمله تند ضربانی تکرار می‌شود، امکان دارد یک یا چند دارو برای کنترل ضربان قلب تجویز شوند.
در مواردی که علت تپش قلب، آریتمهای قلبی باشد، داروهایی مانند دیگوکسین، کینیدین، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، پروکاینامید و داروهای ضد‌بتا آدرنرژیک تجویز می‌شوند.
در آریتمی‌ها اگر ضربان قلب به حالت طبیعی باز گردانده نشود، امکان دارد نارسایی احتقانی قلب ، حمله قلبی ، یا سکته قلبی، که جان بیمار را به خطر می‌اندازند، رخ دهند.
گاهی نیز لازم می‌شود که برای درمان تپش قلب در بیماران دچار برادی کاردی (ضربان قلب پایین)، دستگاهی به نام ضربانساز قلب (Pace maker) در سینه بیمار جاسازی شود تا در مواقع ضروری ضربان قلب بیمار را تنظیم نماید.
ندرتاً استفاده از شوک الکتریکی جهت خاتمه به آریتمی لازم می‌شود.
