سندروم پیش از قاعدگی به میزان علائم جسمی و احساسی بستگی دارد که بسیاری از زنان در دوران قاعدگی خود تجربه خواهند کرد.

علائم حداقل یک هفته قبل از دوران قاعدگی شروع میشود وتصور میشود که اکثر زنان دارای علائم اولیه قبل از قاعدگی نسبتا ملایم هستند (75%) و حدود 20 تا 30 درصد آنها علائم شدید را تجربه میکنند.

سندروم پیش از قاعدگی با کاهش کیفیت زندگی همراه است ؛ تحقیقات نشان میدهد که حساسیت بافت های بدن به تغییرات دوره ای هورمون ها در طول سیکل ماهانه افزایش می یابد.

در بعضی از ماه ها ممکن است علائم شدیدا سخت و در سایر موارد عادی باشد، که حتی تشخیص آن به سختی انجام میشود.

در یک سیکل قاعدگی، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون تغییر میکند و این تغییرات میتواند سطح هورمونی مثل سروتونین را که بر خلق و خوی فرد موثر است، تحت تاثیر قرار دهد.

علت ایجاد سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی چیست؟

بافت‌های مختلف بدن زنان نسبت به تغییرات هورمونی چرخه‌ی قاعدگی، حساس است.

تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش و کاهش سطح هورمون‌هایی نظیر استروژن و پروژسترون، ممکن است در مواد شیمیایی موجود در مغز (از جمله ماده‌ای به نام سروتونین که بر خلق و خو مؤثر است) نیز تأثیر بگذارد.

با این حال، هنوز مشخص نیست که چرا برخی زنان به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) مبتلا می‌شوند و برخی دیگر نه.

سطح استروژن و پروژسترون در زنان مبتلا و غیرمبتلا به این بیماری مشابه است.

بر اساس پژوهش‌های مختلف، محتمل‌ترین توضیح برای این شرایط، این است که زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، نسبت به تغییرات طبیعی هورمون‌ها بسیار حساسند.

علائم سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی

علائم احساسی و رفتاری سندروم پیش از قاعدگی

• اضطراب و بی قراری
• حالت‌های افسردگی
• گریه کردن ناگهانی و بی اختیار
• تغییرات خلق و خو و خشم ناگهانی
• تغییر اشتها و میل به مواد غذایی
• بی خوابی و مشکلات خواب
• گوشه گیری
• ضعف ارتباطی
• تغییر میل جنسی
• زودرنجی

علائم فیزیکی سندروم پیش از قاعدگی

• درد عضلات و مفاصل
• سردرد
• خستگی
• افزایش وزن به دلیل بالا رفتن حجم مایعات بدن
• نفخ شکمی
• تحریک پذیری سینه‌ها
• بروز ناگهانی جوش صورت
• یبوست یا اسهال
• عدم تحمل الکل

علائم و نشانه‌های اختلال ناخوشی پیش قاعدگی PMDD

علائم و نشانه‌های اختلال ناخوشی پیش قاعدگی شامل:

• افسردگی
• تغییرات خلق و خو
• خشم و عصبانیت
• اضطراب
• ناخوش احوالی
• داش‌تن واکنش های شدید
• مشکلات تمرکز
• بی قراری و تنش
• زود رنجی

بیماری‌های دیگری که علائم مشابه سندرم پیش از قاعدگی دارند

بیماری‌های دیگری وجود دارند که علائم آنها شبیه سندرم و اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی است، از جمله افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلال دو قطبی و سندرم پیش از یائسگی (دوره چهار تا پنج ساله پیش از یائسگی در زنان).

مهم است که بین افسردگی زمینه‌ای (که اغلب قبل از شروع قاعدگی بدتر می‌شود) و سندروم پیش از قاعدگی واقعی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی تمایز قایل شویم، زیرا درمان آنها کاملاً متفاوت است.

زنان مبتلا به افسردگی زمینه‌ای اغلب در طول دوران قاعدگی یا بعد از آن، احساس بهتری دارند، اما علائم آن‌ها کاملاً برطرف نمی‌شود.

در حالی که، هنگام شروع قاعدگی این علائم در زنان مبتلا به سندرم یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی به طور کامل رفع می‌شوند.

برخی از زنانی که فکر می‌کنند سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی دارند، در واقع دچار افسردگی یا اختلالات اضطرابی هستند.

اختلال‌های پزشکی دیگری نیز وجود دارند که قبل از قاعدگی یا در حین آن بدتر می‌شوند، مانند:

• میگرن
• سندرم خستگی مزمن (CFS) که به نام انسفالومیلیت میالژیک سندرم خستگی مزمن (ME /CFS) نیز شناخته می‌شود
• درد لگن و مثانه یا سندرم روده تحریک‌پذیر

سابقه‌ی دقیق پزشکی فرد به پزشک کمک می‌کند بین این اختلالات تمایز قایل شود.

همچنین، ممکن است یک زن علاوه بر بیماری‌های دیگر به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیز دچار باشد.

سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

آزمایش

هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتواند سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) را تشخیص دهد.

علائم این بیماری فقط باید در نیمه‌ی دوم (مرحله لوتئال) چرخه‌ی قاعدگی و اغلب در طی پنج تا هفت روز پیش از قاعدگی رخ دهد.

همچنین، باید علاوه بر علائم جسمی با علائم رفتاری نیز همراه باشد.

اگر زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی باشند، نباید این علائم را در روزهای چهارم تا دوازدهم چرخه ی ۲۸ روزه قاعدگی خود تجربه کنند.

آزمایش خون

برای تشخیص پی ام اس یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیازی به آزمایش خون ندارید.

ممکن است برای غربالگری و تشخیص سایر بیماری‌ها که باعث ایجاد احساس خستگی مفرط می‌شوند، از جمله کم خونی، از آزمایش شمارش گلبول‌های خون استفاده شود.

تست عملکرد تیروئید نیز کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) را تشخیص می‌دهد.

علائم و نشانه‌های این دو اختلال، مشابه سندرم قبل از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است.

ثبت علائم

ممکن است علائمی که تجربه می‌کنید نشان دهنده‌ی اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی باشد، اما گاهی پزشک از شما می‌خواهد که این علائم را به طور روزانه و به مدت دو دوره‌ی کامل قاعدگی ثبت کنید.

چه روش‌هایی برای درمان سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی وجود دارد؟

درمان‌های محافظه کارانه

نخست، ممکن است پزشک درمان‌های محافظه کارانه‌ی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را به شما توصیه کند.

ورزش منظم، تکنیک‌های آرامش بخشی (ریلکسیشن) و مصرف مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی از جمله درمان‌های محافظه کارانه است. این روش‌های درمانی علائم قبل از قاعدگی را در بعضی از زنان تسکین می‌دهند.

عوارض جانبی درمان‌های محافظه کارانه، کم یا حتی صفر است. اگر این درمان‌ها موفق نباشند، داروهای تجویزی به عنوان گزینه‌ی دوم برایتان تجویز خواهند شد.

گاهی پزشکان ترکیبی از درمان‌های محافظه کارانه ی زیر و دارو درمانی را برای زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) توصیه می‌کنند.

ورزش

ورزش مشکلاتی نظیر استرس، تنش، اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد.

مکمل‌های ویتامینی و مواد معدنی

ویتامین B6 (حداکثر ۱۰۰ میلی گرم در روز) ممکن است تا حدی برای زنانی که سندروم پیش از قاعدگی خفیف دارند، مفید باشد.

معمولاً پزشکان در این موارد، مصرف روزانه‌ی حداکثر ۱۰۰ میلی گرم ویتامین B6 را توصیه می‌کنند.

مؤثرترین داروها

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین

استفاده از داروهای گروه «مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین» (اس-اس-آر-آی (SSRI)) درمانی بسیار مؤثر برای علائم سندرم پیش از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است. این داروها شامل فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام و پاروکستین است.

قرص‌های ضد بارداری

برخی زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، با مصرف قرص ضد بارداری از علائم این اختلال‌ها خلاص می‌شوند.

با این حال، مصرف قرص ضد بارداری علائم این سندرم را در برخی زنان تشدید می‌کند. این زنان باید درمان دیگری را جایگزین این قرص‌ها کنند.

قرص ضد بارداری از قاعدگی جلوگیری می‌کند. برای انجام این کار، باید تمام قرص‌های یک ورق را مصرف کنید و پس از پایان آن، بلافاصله مصرف ورق جدید را شروع کنید.

همچنین، نباید قرص‌های دارونما را مصرف کنید. مصرف مداوم قرص‌های ضد بارداری از تغییرات هورمونی دوره‌ای که علت تغییر خلق افراد است، جلوگیری می‌کند.

درمان‌های ناکارآمد

چندین درمان وجود دارند که در رفع علائم سندرم قبل از قاعدگی فایده‌ای ندارند.

این درمان‌ها شامل پروژسترون، سایر داروهای ضد افسردگی و لیتیم است.

همچنین، فایده‌ی مصرف مکمل‌های غذایی محبوبی نظیر روغن گل مغربی، اسیدهای چرب آزاد ضروری و جینکو بیلوبا تاکنون اثبات نشده است.