کلاژن یکی از پروتئین‌های مفید در پستانداران است و مسئول چندین کارکرد بیولوژیکی است، که یکی از آنها حمایت ساختاری در بافت ارتباطی، ماهیچه و پوست است.
کلاژن پروتئینی است که موجب خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود.
همچنین در سلامت مفصل و استخوان‌ها نقش دارد.
بدن انسان به طور طبیعی کلاژن می‌سازد.
با گذشت زمان، تولید این پروتئین کند می‌شود.
در نتیجه، پوست شخص توانایی‌اش برای بازگشت به شکل اولیه که “ارتجاعی” نام دارد، را از دست می‌دهد.
با بروز این اتفاق، چین و چروک‌ها شکل می‌گیرند.
اگرچه برخی غذاها مانند آب قلم حاوی کلاژن هستند، اما افرادی که به دنبال پوستی بدون چین و چروک هستند و یا به سلامتی خود اهمیت می‌دهند، اغلب به دنبال مصرف مکمل‌ها برای جذب بیشتر کلاژن هستند.
مکمل های کلاژن چه هستند و چگونه عمل می کنند؟
بسیاری از مردم مکملهای کلاژن استفاده می‌کنند تا کلاژن بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنند.
بیشتر مکملهای کلاژن روند هیدرولیز شدن را طی می‌کنند. این بدان معناست که سازنده، کلاژن موجود در مکمل‌ها را در پپتیدها شکسته و باعث جذب و استفاده راحت بدن می‌شود.
مکملهای کلاژن به شکل قرص، کپسول و پودر در دسترس هستند.
بسیاری از آنها را می‌توان به صورت آنلاین خریداری کرد.
این که آیا مکملهای کلاژن موثر هستند یا نه، بستگی به این دارد که فرد برای چه موردی از کلاژن استفاده می‌کند.
کلاژن فواید سلامتی زیادی را می‌تواند داشته باشد.
با این حال، دانشمندان تمام مزایای ادعا شده را به طور کامل مطالعه نکرده‌اند.
سازمان غذا و دارو (FDA)، ادعای تولیدکننده‌ها در مورد نحوه عملکرد محصولات دارای کلاژن را مانند دیگر مکمل‌ها، مورد بررسی قرار نمی‌دهد.
فواید مصرف مکمل کلاژن
بهبود سلامت پوست
کلاژن یکی از اجزای اصلی پوست شماست که در استحکام، انعطاف‌پذیری و آبرسانی به پوست نقش دارد.
با افزایش سن، بدن میزان کلاژن کمتری تولید می‌کند که موجب خشکی پوست و ایجاد چین و چروک صورت می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند پپتیدهای کلاژن یا مکملهای حاوی کلاژن با کاهش چین‌وچروک و خشکی، می‌توانند سرعت پیری پوست را کاهش دهند.
در یکی از پژوهش‌ها، زنانی که ۸ هفته مکملهای حاوی ۲٫۵ تا ۵ گرم کلاژن را مصرف می‌کردند، نسبت به افرادی که از این مکمل‌ها استفاده نکرده بودند،
خشکی پوست کمتری را تجربه کردند و انعطاف‌پذیری پوستشان هم به میزان مشخصی افزایش یافت.
در پژوهشی دیگر، میزان آبرسانی پوست افراد بیشتر شد و چین‌وچروک‌های آنها کاهش یافت.
به نظر می‌رسد مکملهای کلاژن با تحریک بدن برای تولید کلاژن، میزان چین‌وچروک را کاهش می‌دهند.
البته بسیاری از این تحقیقات محدودند و شرکت‌های سازندۀ محصول تأمین مالی‌شان می‌کنند و امکان جانب‌داری در نتایج زیاد است.
کلاژن به‌عنوان ترمیم‌کنندۀ قویِ زخم شناخته می‌شود که می‌تواند خونریزی را متوقف کند.
همچنین سلول‌های ایمنی و پوستی را به کار بگیرد و تشکیل عروق خونی جدید را تحریک کند.
روند ترمیم زخم در افرادی که زخم‌های زیادی داشتند و ۳ بار در روز، به‌مدت ۸ هفته از مکمل کلاژن استفاده می‌کردند، ۲ هفته زودتر انجام شد.
سایر افرادی که یک نمونه‌برداری کوچک پوستی داشتند دریافتند که مصرف روزانۀ کلاژن موضعی حداقل می‌تواند بخیه‌های آنها را ترمیم کند.
بعضی ادعا می‌کنند که مکمل کلاژن می‌تواند از ایجاد آکنه و سایر بیماری های پوستی جلوگیری کند، اما هیچ سند علمی برای این ادعا وجود ندارد.
کاهش درد مفاصل
کلاژن به حفظ استحکام غضروف کمک می‌کند.
غضروف بافتی شبیه لاستیک است که از مفاصل شما محافظت می‌کند.
همان‌طور که با افزایش سن، مقدار کلاژن در بدن شما کم می‌شود، احتمال ابتلا به اختلالات مفصلی تحلیل‌برنده مثل آرتروز یا ورم مفاصل (Osteoarthritis) افزایش می‌یابد.
بر اساس بعضی پژوهش‌ها، مصرف مکملهای کلاژن می‌تواند به بهبود علائم ورم مفاصل و به‌طور کلی کاهش درد مفصل کمک کند.
در یک پژوهش، افرادی که به‌مدت ۲۴ هفته، روزانه ۱۰ گرم کلاژن مصرف کردند، در مقایسه با افرادی که کلاژنی دریافت نکرده بودند، هنگام پیاده روی و استراحت درد مفاصل کمتری داشتند.
در پژوهش دیگر، افرادی که برای ۷۰ روز، روزانه ۲ گرم کلاژن مصرف کرده بودند، علاوه‌بر کاهش درد مفصل، بهتر از دیگران قادر به انجام فعالیت‌های بدنی بودند.
به نظر می‌رسد مکمل کلاژن درون غضروف جمع می‌شود و بافت‌های شما را برای تحریک کلاژن تحریک می‌کند.
این کار موجب التهاب کمتر، حمایت بهتر از مفاصل و کاهش درد می‌شود.
اگر از مکمل کلاژن به‌دلیل اثرات تسکین‌دهنده‌اش استفاده می‌کنید، بهتر است این کار را با دُز روزانه ۸ تا ۱۲ گرم شروع کنید.
جلوگیری از تحلیل‌رفتن استخوان
استخوان‌های شما بیشتر از کلاژن ساخته شده است، که علاوه‌بر ایجاد ساختار استخوان، به حفظ قدرت آن کمک می‌کند.
با افزایش سن، کلاژنِ درون تودۀ استخوانی هم تخریب می‌شود و موجب انواع بیماری ها مثل پوکی استخوان (Osteoporosis) می‌شود که با کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال شکستگی استخوان همراه است.
تحقیقات نشان می‌دهند مصرف مکمل کلاژن می‌تواند از تجزیه استخوان جلوگیری کند.
در یک پژوهش، خانم‌هایی که ۲ ماه از مکملهای کلسیم حاوی ۵ گرم کلاژن استفاده کردند، درنهایت میزان پروتئین‌های مربوط به تجزیه استخوان در خونشان کمتر بود.
همچنین تراکم مواد معدنی استخوان یا بی. ام. دی (BMD) تا ۷ درصد افزایش می‌یابد.
البته تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.
سایر فواید مکمل کلاژن
مکملهای کلاژن می‌توانند فواید دیگری هم داشته باشند که تمام آنها به‌طور کامل بررسی نشده است:
• مو و ناخن‌ها: کلاژن با جلوگیری از شکنندگی ناخن استحکام آن را افزایش می‌دهد. همچنین مو و ناخن‌هایتان را برای بلندترشدن تحریک می‌کند.
• سلامت روده: هرچند مدرک علمی برای تأیید این ادعا وجود ندارد، بعضی پزشکان از مکملهای کلاژن برای درمان نفوذپذیری روده یا سندرم نشت روده استفاده می‌کنند.
• سلامت مغز: هیچ پژوهشی بر روی نقش مکملهای کلاژن در سلامت مغز انجام نشده است، اما بعضی افراد ادعا می‌کنند با مصرف این مکمل‌ها حالشان بهتر شده و علائم اضطراب در آنها کاهش می‌یابد.
• کاهش وزن: بعضی باور دارند مصرف مکملهای کلاژن احتمالا موجب کاهش وزن و سوخت و ساز سریع‌تر می‌شود (البته هیچ پژوهشی این ادعا را تأیید نمی‌کند).
سن مصرف کلاژن
تحقیقات نشان می‌دهند که توانایی بدن برای تولید طبیعی کلاژن اندکی پس از ۲۰ سالگی کاهش می‌یابد.
وقتی به سن ۴۰ سالگی برسیم تولید کلاژن در بدن در حد کاملا مشهودی کمتر خواهد شد.
قطعا شروع مصرف کلاژن در اوایل دهه ۲۰ زندگی منطقی‌تر است تا اینکه تازه در سن ۶۰ سالگی یادمان بیفتد از بروز چین و چروک‌ها پیشگیری کنیم.
بنابراین نتیجه می‌گیریم:
این سخن به این معنا نیست که اگر شما ۳۰ سالگی را رد کرده‌اید، دیگر خوردن قرص کلاژن تاثیری ندارد.
همه افراد بدون در نظر گرفتن سن خود می‌توانند از مکملهای کلاژن در دوزهای مختلف بهره‌مند شوند.
مثلا اگر سن شما بالای ۵۰ سال است، ممکن است نیاز باشد روزانه مقدار کلاژن بیشتری را مورد مصرف قرار دهید.
البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که قرص‌های کلاژن به هیچ عنوان نمی‌توانند به اندازه کلاژن طبیعی که خود بدن می‌سازد، اثرگذار باشند.
مقدار مصرف کلاژن
دوز مصرف روزانه کلاژن از فردی به فرد دیگر ممکن است اندکی متفاوت باشد؛ مثلا اگر کسی سیگار می‌کشد، احتمالا نیاز است تا مقدار کلاژن بیشتری را مورد مصرف قرار دهد.
دوز استاندارد برای افرادی که به دنبال بهبود وضعیت پوست خود هستند، حدود ۱۰ گرم پپتیدهای کلاژن پودری در روز است که معادل ۲ پیمانه می‌توان آن را دانست.
در واقع می‌توان گفت که هیچ دستور العمل معینی در مورد میزان مصرف کلاژن در روز وجود ندارد.
به طور کلی برای بهبود سلامت پوست و مو ۲.۵ تا ۱۰ گرم پپتید کلاژن را روزانه می‌توان به مدت ۸ تا ۱۲ هفته به صورت خوراکی استفاده کرد.
برای آرتریت ۱۰ گرم پپتید کلاژن را می‌توان روزانه در ۱ تا ۲ نوبت به مدت حدود ۵ ماه مورد استفاده قرار داد.
برای پیشگیری از عوارض قرص کلاژن از افزایش دوز مصرفی به صورت خودسرانه باید اجتناب کرد.
تقویت کلاژن سازی در پوست
محافظت از کلاژن در بدن موجب می‌شود تا جوانی پوست خود را بهتر حفظ کنید.
به موارد زیر دقت کنید:
• اشعه مضر خورشید کلاژن طبیعی پوست شما را تخریب کرده و علاوه بر آن سبب ایجاد لک و یا حتی سرطان پوست می‌شود؛ از این رو در معرض مستقیم نور خورشید قرار نگیرید و همواره از ضد آفتاب استفاده کنید.
• سموم، مخرب پوست هستند و از ورود آنها به بدن باید اجتناب شود؛ مثلا اصلا در معرض دود سیگار نباید قرار بگیرید.
نوشیدن مشروب نیز قطعا برای پوست شما مضر خواهد بود.
• روزانه مقدار زیادی آب بنوشید.
• رژیم غذایی سالم، متنوع و متعادل داشته باشید و همه ریز مغذی‌ها و درشت مغذی‌ها را در کنار پروتئین و فیبر در رژیم غذایی خود جای دهید.
عوارض جانبی کلاژن
استفاده از مکمل‌ها به منظور مراقبت‌های بهداشتی حرفه‌ای، به طور کلی بی‌خطر است.
یک فرد همیشه قبل از شروع مصرف مکملهای جدید یا افزایش مکملهای موجود ، باید با پزشک خود مشورت کند.
به طور کلی، عوارض جانبی مکملهای کلاژن خفیف است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• اسهال
• احساس سنگینی در معده
• بثورات
در غیر این صورت، در بیشتر بزرگسالان، مصرف مکملهای کلاژن نباید خطرات جدی برای سلامتی ایجاد کند.
خلاصه
بسیاری از مردم کلاژن را به دلیل تاثیرات مثبت بر سلامت و نشاط پوست می‌شناسند.
با این حال، ممکن است به ارتقاء دیگر حوزه‌های سلامت، مانند استخوان، مفاصل و سلامت قلب کمک کند.
افراد می‌توانند از مکملهای کلاژنی استفاده کنند. مکملهای کلاژنی مورد نیاز خود را متناسب با نیازهای رژیم غذایی میتوانید از داروخانه‌ها و فروشگاه‌های آنلاین خریداری نمایید.
