علت بوی بد دهان کودکان چیست ؟
بوی بد دهان (Halitosis) همیشه آزاردهنده است. علاوه بر اینکه بوی بد دهان حس بدی برای اطرافیان ایجاد می‌کند، ازاین‌جهت که ممکن است علامت یک مشکل داخلی در بدن باشد نیز حائز اهمیت است. به‌خصوص در کودکان، به دلیل اینکه اندام‌های داخلی به‌خصوص گوارشی کودکان سالم است، به‌طورمعمول نباید دچار بدبویی دهان شوند.
شایع‌ترین دلیل ایجاد بوی بد در تنفس کودکان و بزرگ‌سالان مشکلات گوارشی است. علاوه بر این پوسیدگی دندان‌ها نیز جزء دلایل مهم ایجاد بوی بد در تنفس است. در ادامه تمام دلایلی که ممکن است موجب ایجاد بوی بد در تنفس کودکان شوند را معرفی و بررسی می‌کنیم.
- ابتلا به سینوزیت یا عفونت سینوس‌ها
یکی از بیماری‌های شایع در فصل سرما عفونت سینوس‌هاست. سینوس‌ها (Sinuses) شامل حفره‌های مملو از هوا هستند که در بخش‌های از صورت و پیشانی قرارگرفته‌اند. درصورتی‌که این حفره‌ها به هر دلیلی از چرک یا موکوس پر شوند، اصطلاحا فرد در این شرایط به سینوزیت (Sinusitis) مبتلا می‌شود.
یکی از علائم عفونت سینوس‌ها، ابتلا به گرفتگی بینی و گلودرد است. اگر اخیرا این علائم را در کودک خود مشاهده کرده‌اید و علاوه بر این تنفس کودک شما با بوی بدی همراه است، دلیل آن می‌تواند عوارض جانبی عفونت سینوس‌ها و سینوزیت باشد.
هنگام ابتلا به این بیماری، ترشحات سینوس‌ها در بینی و گلو جمع شده و محیط گلو برای تجمع باکتری‌ها فراهم می‌شود. با توجه به آلودگی ایجادشده، تنفس همراه با بوی بدی خواهد بود.
درصورتی‌که بوی بد دهان کودک شما به دلیل ابتلا به عفونت سینوسی و سینوزیت باشد، با مصرف دهان‌شویه و مسواک از بین نخواهد رفت. در این صورت در اسرع وقت می‌بایست به دکتر متخصص اطفال مراجعه کنید تا نسبت به درمان اقدام شود.
- ورم یا عفونت لوزه‌ها
لوزه‌ها (Tonsil) دو غده کوچک هستند که در مسیر گلو قرارگرفته‌اند. وظیفه اصلی لوزه‌ها جلوگیری از ورود میکروب‌ها به داخل بدن از طریق گلو است. بنابراین لوزه‌ها خط مقدم دفاعی بدن در مقابل ویروس‌ها و باکتری‌ها هستند. علاوه بر این، آن‌ها گلبول‌های سفید موردنیاز بدن را تولید می‌کنند.
در برخی مواقع لوزه‌ها نیز در مقابل برخی از مهاجمین آسیب‌پذیر می‌شوند، به‌خصوص زمانی که ویروس سرماخوردگی وارد بدن می‌شود. در این شرایط ممکن است به ورم لوزه یا عفونت لوزه‌ها مبتلا شوید.
یکی از علائم ابتلا به ورم یا عفونت لوزه ایجاد بوی بد در تنفس است. درصورتی‌که فرزند شما علاوه بر این علامت، دچار گلودرد، تب و لرز، گوش‌درد و سردرد شد، می‌بایست به متخصص اطفال مراجعه کنید.
معاینه لوزه‌ها در منزل نیز امکان‌پذیر است. میتوانید به کمک نور چراغ‌قوه وضعیت لوزه‌های فرزند خود را بررسی کنید. درصورتی‌که لوزه‌ها ملتهب و دارای لکه‌های سفید باشند، عفونی‌شده و می‌بایست فرآیند درمان سریع آغاز شود. لوزه‌ها در وضعیت عادی و سالم، صورتی رنگ و بدون لکه‌های سفید هستند.
- پوسیدگی دندان‌ها
یکی از عوامل بسیار شایع بوی بد دهان، پوسیدگی دندان‌هاست. در صورت بروز پوسیدگی در یک یا چند دندان، بوی بد ایجادشده دیگر به‌واسطه مسواک زدن به‌صورت مداوم و استفاده از دهان‌شویه برطرف نخواهد شد.
درصورتی‌که فرزند شما یک یا چند دندان پوسیده دارد، در اولین فرصت می‌بایست نسبت به درمان دندان پوسیده با مراجعه به دندان‌پزشک اقدام کنید. در غیر این صورت علاوه بر ایجاد بوی بد، ترشحات آلوده از دندان‌های پوسیده در طولانی‌مدت موجب ایجاد آسیب در دستگاه گوارش فرزند شما خواهد شد.
- عفونت یا التهاب لثه‌ها
وضعیت لثه‌های کودک خود را بررسی کنید. ممکن است دلیل ایجاد بوی بد در تنفس کودک، ایجاد عفونت و زخم در لثه‌ها (Gums) باشد. درصورتی‌که در لثه‌ها زخم یا تورم مشاهده می‌کنید، فرزند شما به التهاب لثه مبتلا شده است.
در اکثر مواقع نیز التهاب لثه‌ها، با خونریزی شدید یا کم در لثه‌ها هنگام مسواک زدن، اثبات می‌شود. در این شرایط التهاب لثه به دلیل جرم‌های جذب شده در دندان‌ها ایجادشده است. برای درمان التهاب لثه، لازم است فرزند خود را نزد دندان‌پزشک برده، تا با ابزارهای مخصوص جرم‌ها و پلاک‌های ایجادشده در سطح دندان‌ها برداشته شود.
- تغذیه نامناسب یا مصرف برخی خوراکی‌های خاص
برخی از مواد خوراکی یا فست فودها که حاوی سیر یا پیاز هستند، به‌طورمعمول برای مدت کوتاهی باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند. با توجه به اینکه خوراکی‌های بلع شده در دستگاه گوارش برای هضم (Digestion)، مدت‌زمان مشخصی نگهداری می‌شوند. بخشی از بوی منتشرشده از آن‌ها نیز از طریق دهان منتشر می‌شود.
درصورتی‌که بوی بد دهان کودک شما پس از مصرف فست فودها یا خوراکی‌های حاوی سیر یا پیاز ایجاد می‌شود موقتی است و پس از مدتی می‌بایست از بین برود.
- آلودگی در دهان
شست‌وشوی دهان بعد از هر وعده غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. ماندن برخی از خوراکی‌ها در بین دندان‌ها یا لثه‌های فرزند شما موجب ایجاد بوی بد در تنفس وی خواهد شد. علاوه بر این، ماندن باقی‌مانده غذا بین دندان‌ها، موجب پوسیدگی دندان، ایجاد جرم و پلاک در طولانی‌مدت خواهد شد.
در این صورت عوارض جدی‌تری فرزند شمارا تهدید خواهد کرد، ازجمله آسیب جدی به دستگاه گوارش و پوسیدگی و از بین رفتن دندان‌ها.
- خشک شدن دهان
یکی دیگر از دلایل ایجاد بوی ناخوش آیند در دهان و تنفس، خشک شدن دهان است. البته لازم به ذکر است این عامل تأثیر بسیار کمتری نسبت به سایر عوامل ذکرشده ازجمله پوسیدگی دندان‌ها و سینوزیت و … دارد.
خشک شدن به دلایل متعددی رخ می‌دهد. یکی از این دلایل، تحرک بالای کودکان است. حین تحرک ممکن است دهان خشک شود و این خشکی برای مدت طولانی پایدار باشد.
همچنین درصورتی‌که کودک به سرماخوردگی یا عفونت سینوسی و سینوزیت مبتلا می‌شود، راه تنفسی بینی مسدود شده و از دهان تنفس می‌کند. در این شرایط دهان خشک می‌شود. این شرایط در ساعات خواب کودک تشدید می‌شود.
درمان بوی بد دهان کودکان چگونه است؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، درصورتی‌که بوی بد ناشی از پوسیدگی دندان‌ها و یا عفونت سینوس‌ها و لوزه‌ها باشد تحت هیچ شرایطی از طریق استفاده از دهان‌شویه و مسواک برطرف نخواهد شد. بنابراین نباید کودکان خود را برای استفاده بیش‌ازحد مسواک، تحت‌فشار قرار دهید.
همچنین استفاده از آدامس، قرص‌های نعنا و موارد مشابه برای برطرف کردن بوی بد در هنگام تنفس کودکان توصیه نمی‌شود. این قبیل راهکارها تنها برای مدت کوتاهی باعث کاهش یا حذف بو خواهند شد و در طولانی‌مدت خود عامل ایجاد آسیب‌های جدی در دندان‌ها و دستگاه گوارش خواهند شد.
مصرف به‌اندازه مایعات به‌خصوص آب، شست‌وشوی مرتب دهان و مسواک تنها راهکارهای استاندارد و سالم رفع بوی بد دهان هستند. درصورتی‌که ضمن رعایت این موارد بازهم تنفس کودک شما با بوی بد همراه است می‌بایست به دکتر متخصص مراجعه کنید.
برای درمان بوی بد دهان کودکان چه زمانی و به چه متخصصی مراجعه کنیم؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، در صورتی بهداشت عمومی دهان و دندان کودک شما رعایت می‌شود و بازهم مشکل بوی بد در تنفس پابرجاست می‌بایست به متخصص مراجعه کنید. در این شرایط ابتدا باید دلیل اصلی بوی بد شناسایی‌شده، سپس درمان مناسب آغاز شود.
برای بررسی وضعیت بوی بد دهان کودک یا نوزاد ابتدا می‌بایست به متخصص اطفال مراجعه کنید.
بررسی تخصصی بوی بد دهان نوزاد یا کودک شما توسط متخصص به دو طریق انجام می‌شود. در روش اول که بانام روش حسی شناخته می‌شود، متخصص در فاصله مشخصی از دهان بیمار می‌ایستد و بیماری می‌بایست عمل دم و بازدم را انجام دهد. سپس متخصص با بررسی شدت بوی بد دهان، به آن امتیاز داده و عامل را بر اساس شاخص‌های موجود شناسایی می‌کند. در این روش علاوه بر بوی بد دهان، وضعیت زبان نیز بررسی می‌شود.
در روش دوم که بانام هالیمتر (Halimeter) شناخته می‌شود، متخصص با استفاده از دستگاه مانیتورینگ سولفید، میزان گاز سولفید هیدروژن موجود در تنفس را بررسی می‌کند. اندازه‌گیری به‌واسطه یک لوله انعطاف‌پذیر که در داخل دهان قرار داده‌شده صورت می‌پذیرد. بیمار می‌بایست به مدت ده ثانیه لوله را در دهان خود نگهدارد تا اندازه‌گیری لازم انجام شود.
